- Od Ebu Rafia Eslema, sluge Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, prenosi se da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ko bude kupao umrlog pa skrije (njegove eventualne nedostatke i mahane), Allah će mu oprostiti četrdeset puta.” Hakim, koji kaže da je hadis vjerodostojan i da odgovara kriterijima imama Muslima.
Dokumentacija hadisa
Hadis je vjerodostojan. Bilježe ga Hakim, 1/254 i 362, i Bejheki, 3/395. Hakim ga je ocijenio vjerodostojnim i ustvrdio da odgovara kriterijima imama Muslima, a s njim se složio i Zehebi.
Kažem: Njihova je ocjena mjerodavna.
Propisi, pouke i poruke
– Onaj ko bude kupao umrlog brata muslimana, takav će imati veliku nagradu. Nikako se ne mogu načuditi onima koji se sustežu i zaziru od kupanja umrlog. Koliko li su samo dobrih djela i nagrada propustili, a bili su u stanju da ih se domognu!
– Svetost muslimana je nepovrediva i dok je živ, ali i nakon smrti, stoga, ukoliko bi musliman prilikom kupanja kod umrlog brata muslimana vidio nešto neprimjereno, obavezan je to skriti i nikome ne otkrivati.
– Onaj ko bude kupao umrlog, takav svojim postupkom prvenstveno treba željeti Allahovu nagradu i Njegovo zadovoljstvo, a ne nagradu na ovom svijetu ili neku pohvalu, niti bilo šta od ovosvjetskih stvari ili ukrasa.
Poglavlje stotinu pedeset peto
O KLANJANJU DŽENAZA-NAMAZA, ISPRAĆAJU UMRLOG, PRISUSTVOVANJU UKOPU, I O TOME DA JE ŽENAMA POKUĐENO PRATITI DŽENAZU
O vrijednostima ispraćaja umrlog prethodno smo već govorili.
- Od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, prenosi se da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Onaj ko bude prisustvovao ukopu sve dok se ne obavi dženaza-namaz, takav ima (nagradu) od jednog kirata[1], a onaj ko bude prisustvovao (dženazi) sve dok se umrli ne pokopa, takav će imati (nagradu) od dva kirata.” Muttefekun alejhi.
Dokumentacija hadisa
Bilježe ga Buhari, Fethul-Bari, 3/196, i Muslim, 945.
Propisi, pouke i poruke
– U ovom hadisu nalazi se podsticaj vjernicima da prisustvuju dženazi.
– Ovim hadisom vjernici se podstiču da umrlom i njegovoj dženazi posvete više vremena i truda.
– Hadis podstiče da se što više ljudi okupi na dženazi umrlog.
– Ovim riječima, Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, skreće nam pažnju i na veliku Allahovu blagodat koju On ukazuje vjernicima pružajući im mogućnost da uvećaju i umnože svoja dobra djela tako što će na sebe preuzeti brigu o umrlom bratu muslimanu.
- Također, od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, prenosi se da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Onaj ko bude pratio dženazu umrlog muslimana, čvrsto vjerujući u Allaha i nadajući se Njegovoj nagradi, i kod njega (umrlog) bude sve dok se ne klanja dženaza-namaz i ne obavi ukop, takav će se sa dženaze vratiti sa nagradom od dva kirata, a svaki je kirat kao brdo Uhud, a onaj ko samo klanja dženaza-namaz i odmah se vrati ne sačekavši ukop umrlog, takav će se sa dženaze vratiti sa nagradom od jednog kirata.” Buhari.
Dokumentacija hadisa
Bilježi ga Buhari, Fethul-Bari, 1/108.
Manje poznata značenja
i kod njega bude – tj. kod umrlog muslimana.
U verziji koju bilježi Kešmejhini kaže se: “…i ostanak na njoj”, tj. na dženaza-namazu. Ova se verzija podudara sa predajom koju bilježi imam Ahmed u svom Musnedu, 2/493, i ona više odgovara kontekstu cjelokupnog značenja hadisa. Ovaj podatak prenio nam je naš uvaženi šejh, Allah mu se smilovao.[2]
Propisi, pouke i poruke
– Značenje ovog hadisa vrlo je slično značenju prethodnog, ali, pored toga, zaključujemo i sljedeće:
– Musliman bi dženazu umrlog brata muslimana trebao pratiti i učestvovati u njegovom ukopu isključivo i samo radi Allaha i Njegove nagrade.
– Praćenje dženaze sastoji se od dvije etape:
prva, od kuće žalosti do mjesta na kojem će se klanjati dženaza-namaz,
druga, od kuće žalosti pa sve do mezarja – mjesta ukopa.
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, dženazu je pratio na oba spomenuta načina, međutim, nema sumnje da je ovo drugo bolje i korisnije, na što upućuju mnogi hadisi, pa onaj ko tako postupi zaslužio je nagradu od dva kirata.
U vezi s ovom temom potrebno je navesti dvije napomene:
- Abdullah b. Omer, radijallahu anhuma, običavao je klanjati samo dženaza-namaz, a zatim se zaputiti kući. Tako je postupao sve dok nije čuo spomenuti hadis koji prenosi Ebu Hurejra, radijallahu anhu. Htio je da provjeri tu informaciju, pa je kod Aiše, radijallahu anha, poslao Habbaba, radijallahu anhu, da je upita o tome, a ona je potvrdila vjerodostojnost riječi Ebu Hurejre, radijallahu anhu. Nakon toga, Ibn Omer, radijallahu anhuma, rekao je: “Koliko li smo samo kirata propustili!” Ovaj hadis bilježi Muslim.
Ebu Davud et-Tajalisi u svom Musnedu sa vjerodostojnim lancem prenosilaca, koji odgovara kriterijima imama Muslima, zabilježio je predaju u kojoj se navodi da je, nakon što je čuo riječi Abdullaha b. Omera, radijallahu anhuma, Ebu Hurejra, radijallahu anhu, rekao: “Mene od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, nije odvratilo pljeskanje rukama na pijaci[3], niti sađenje stabala i usjeva. Ja sam stalno bio uz Allahovog Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, kako bih od njega nešto naučio ili kako bi mi pružio zalogaj hrane.”
U predaji koju bilježi imam Ahmed, Musned, 2/2–3 i 387, još se dodaje da je Ibn Omer, radijallahu anhuma, povodom ovog događaja rekao Ebu Hurejri, radijallahu anhu: “Ti si se, o Ebu Hurejre, sa Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, najviše družio pa si zbog toga o njegovim hadisima najznaniji i u njih najupućeniji.”
- Ahmed, Ibn Madža i drugi bilježe sa dobrim lancem prenosilaca od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Onaj ko klanja dženaza-namaz u mesdžidu (džamiji), takvome ništa ne pripada (nikakva nagrada).”
Na osnovu ovog hadisa neki naši prijatelji i savremenici smatraju da za klanjanje dženaza-namaza ne slijedi nikakva nagrada osim ukoliko bude obavljena na jedan od dva gore pojašnjena načina, tj. uz praćenje dženaze od porodice umrlog, tj. kuće žalosti, do mjesta klanjanja dženaze, ili od porodice umrlog pa sve do okončanja ukopa.
Međutim, stvar nije onakva kakvom su je oni sebi predstavili. Ovaj hadis ustvari pojašnjava da za klanjanje dženaza-namaza u džamiji ne slijedi posebno vrijedna nagrada kakav je to slučaj sa obavljanjem pet dnevnih obaveznih namaza u njoj. Dakle, nagrada za dženaza-namaz u džamiji ostaje i ona je pritvrđena, ali se hadisom poriče i negira posebna nagrada za njeno klanjanje u džamiji, kako bi to možda neko pomislio. Hadis u suštini upućuje na legitimnost obavljanja dženaza-namaza u džamiji, ali uz pojašnjenje da njeno klanjanje u džamiji ne donosi nikakvu posebnu nagradu niti je ona išta vrednija od one dženaze koja se klanja van džamije.
- Od Ummu Atijje, radijallahu anha, prenosi se da je rekla: “Nama, ženama, bilo je zabranjeno da pratimo dženazu, ali ta zabrana nije bila kategorična.” Muttefekun alejhi.
Značenje ovog hadisa je sljedeće: Nije izrazito strogo potencirano na toj zabrani, kakav je to slučaj sa raznim vidovima harama.
Dokumentacija hadisa
Bilježe ga Buhari, Fethul-Bari, 3/144, i Muslim, 938.
Propisi, pouke i poruke
– Svaka zabrana koja u određenom šerijatskom tekstu dođe po nekom pitanju, u svojoj osnovi upućuje na strogu zabranu istog, tj. haram, osim ukoliko je validnim putem pristigla neka indicija (ar. karine) koja će dotičnu zabranu spustiti sa stepena harama na stepen pokuđenosti, tj. mekruha, kao što je to slučaj u ovom hadisu, a to su riječi Ummu Atijje, radijallahu anha, koja je rekla: “…ali ta zabrana nije bila kategorična”.
– Vrijednost praćenja dženaze koja se spominje u hadisima odnosi se na muškarce, a ne na žene jer je njima praćenje dženaze pokuđeno.
– Kada neko od ashaba, radijallahu anhum, prilikom prenošenja predaja koristi neku od sljedećih fraza: “zabranjeno nam je”, “naređeno nam je”, “dozvoljeno nam je” i slično, te predaje imaju status onih predaja u kojima su prenosioci naglasili da su ih izravno i direktno čuli od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, tj. kao da su rekli: “čuo sam da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao to i to”. Međutim, ima i onih koji su ipak napravili razliku između ova dva načina prenošenja hadisa pravdajući se da prenosilac nije imenovao o kome se radi i nije precizirao ko je taj koji je nešto naredio, zabranio ili dozvolio.
_____________
Iz knjige “Radost pogleda” komentar djela “Rijadus-salihin”
Autor: Selim b. ‘Id el-Hilali
Preveo: Amir Durmić
Redaktura: Abdulvaris Ribo
Šerijatska recenzija: dr. Safet Kuduzović
______________
[1] Pojam kirat bit će pojašnjen u narednom hadisu. (op. prev.)
[2] Autor misli na šejha Albanija, Allah mu se smilovao. (op. prev.)
[3] Kada ljudi sklope neki posao, najčešće pri kupoprodaji, običaj je da se povodom toga rukuju i pljesnu rukama, čime se potvrđuje sklopljeni posao. (op. prev.)