Pitanje: Selam alejkum! Da li žena koja je dobila talak riječima: “Imaš talak uz vraćeni mehr”, a na kojem je ona insistirala i prethodno rekla da vraća obećani mehr – razvedena hul’om i da li iddet traje jedan mjesec ili tri (mjesečna ciklusa)? Odgovor: U pogledu pitanja kolik traje priček žene koja je puštena na svoju inicijativu a uz otkup (ar. muhteli‘a), islamski učenjaci imaju podijeljena mišljenja. Većina učenjaka smatrala je da se priček ove žene ne razlikuje od pričeka žene koja je razvedena, a čiji priček traje tri mjesečnice.
S druge strane, jedan dio učenjaka, a to je i mišljenje koje je preferirao šejhul-islam Ibn Tejmijje, Ibn Kajjim i mnogi učenjaci današnjice, poput šejha Bin Baza i šejha Usejmina, smatrali su da je priček ove žene traje jedno mjesečno pranje (ar. istibra’).
Kazao je Ibn Kudame: “Većina islamskih učenjaka smatrala je da je priček žene koja je puštena na svoju inicijativu a uz otkup (ar. muhteli‘a) identičan pričeku razvedene žene, a tog stava bili su: Seid ibn Musejjeb, Salim ibn Abdullah, Sulejman ibn Jesar, Omer ibn Abdul-Aziz, El-Hasan, En-Neha’i, Ez-Zuhri, Katade, Hulas ibn Amr, Ebu ‘Ijad, Malik, Lejs, El-Evzai, Šafija. S druge strane, prenosi se da su Osman ibn Affan, Ibn Omer, Ibn Abbas, Eban ibn Osman, Ishak i Ibn Munzir smatrali da njen priček traje jedno mjesečno pranje.” (El-Mugni, str. 8/97)
Ako pogledamo u dokaze obje spomenute skupine učenjaka, primijetit ćemo da su argumenti većinskog dijela učenjaka (koji su kazali da njen priček traje tri mjesečnice) općeniti, a da su argumenti onih koji kažu da njen priček traje jednu mjesečnicu posebni, a općepoznato pravilo kod učenjaka usuli-fikha glasi: “Posebnim argumentima daje se prednost nad općim”.
U ovom slučaju to znači: učenjaci koji su smatrali da priček spomenute žene (muhtelije) traje tri mjesečnice argumentirali su općim argumentom, riječima Uzvišenog Allaha: “I raspuštenicama je propisano da nakon razvoda pričekaju tri mjesečna pranja” (El-Bekare, 228). A oni koji su smatrali da njen priček traje jednu mjesečnicu, argumetirali su to sa više posebnih argumenata.
Er-Rabi‘a bint Muaz, r.a., prenosi da je Sabit ibn Kajs, r.a., udario svoju suprugu Džemilu bint Abdullah ibn Ubejj, r.a., i slomio joj ruku, nakon čega je njen brat došao Allahovom Poslaniku žaleći se na Sabita. Allahov Poslanik je poslao po Sabita, a potom mu kazao: “Uzmi svoje pravo kod nje, a potom je pusti.” Kazao je: “Hoću.” Allahov Poslanik joj je naredio da sačeka (priček) jednu mjesečnicu, a da se potom vrati svojoj porodici.” (En-Nesai, šejh Albani je spomenuti hadis ocijenio vjerodostojnim)
Ibn Abbas, r.a., prenosi da se supruga Sabita ibn Kajsa, r.a., iskupila od njega (hul’om) u vremenu Allahovog Poslanika, pa joj je Allahov Poslanik naredio da sačeka (priček) jednu mjesečnicu. (Tirmizi, šejh Albani je spomenutu predaju ocijenio vjerodostojnom)
Imam Ibnul-Kajjim u nekoliko svojih knjiga ovo je pitanje detaljno razradio, odabirući mišljenje da priček vrste žena traje jednu mjesečnicu, navodeći vjerodostoje šerijatske i ubjedljive racionalne dokaze, a potom je ponudio veoma kvalitetan odgovor na argument onih koji su smatrali da priček ove žene traje tri mjesečnice. (I‘alamul-muveki‘in, str. 2/53, Zadul-me‘ad, str. 5/601)
Zbog svega spomenutog smatram da je jače mišljenje onih koji su smatrali da priček ove žene traje jednu mjesečnicu, ali isto tako, ako bi žena u ovoj situaciji sačekala tri mjesečnice, želeći time da izađe iz razilaženja učenjaka, sigurno bi dobro postupila. U osnovi, da čovjek prihvati stav u kojem postupa po svim mišljenjima, mnogo je preče negoli da odabere jedno u kojem će, po jednom dijelu učenjaka, njegov postupak biti validan, a po mišljenju drugih nevalidan. Ovo zadnje što smo spomenuli bio je stav uvaženog velikana današnjice Abdul-Aziza ibn Baza. (Medžmu‘ fetava Ibn Baz, str. 22/177)
A Allah najbolje zna!
Odgovorio: Pezić Elvedin, prof.